سوال 139/تلقین میت چیست؟ و آیا سندی از امام معصوم دارد؟

سوال 139:

باسلام.تلقین میت چیست؟ و آیا سندی از امام معصوم دارد؟ 

 پاسخ:

باسلام.
تلقین میت اذکاری است حاوی اعتقادات اسلامی که پیش از دفن میت با آدابی خاص بر او خوانده می شود. تلقین از مستحبات دفن میت است و بنابر فقه اسلامی بهتر است هم قبل از پوشاندن قبر و هم بعد از پوشاندن قبر و برگشتن تشییع کنندگان انجام گیرد. هنگام احتضار نیز تلقین اعتقادات مستحب است. الفاظی که در کتاب مفاتیح الجنان برای تلقین میت آورده شده از مجموع آنچه در روایات به آنها توصیه شده گرفته شده است. این عبارات برای خانمها و آقایان اندکی تفاوت دارد. تلقین از زمان پیامبر اکرم(ص) رایج بود. از ابن عباس نقل شده که پیامبر هنگام دفن فاطمه بنت اسد، مادر حضرت علی(ع)، بالای سرش ایستاد و گفت: «ای فاطمه وقتی منکر و نکیر نزد تو آمدند و درباره پروردگارت از تو سؤال کردند، در جوابشان بگو: الله خدای من و محمد ، پیامبرم و اسلام دینم و قرآن کتابم است و فرزندم، امام و ولی من است.» ( وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۱۷۶ ) پس از پیامبر(ص)، ائمه(ع) شیوه و مفاد تلقین را به شیعیان آموزش دادند که در روایات متعدد آمده است. و دهها حدیث شریف این موضوع را مورد تأکید قرار داده است. تلقین شهادتین، هم در حال احتضار لازم است و هم به هنگام دفن، چنانچه امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: « شخصی در حال مرگ بود، خبر او را به رسول خدا ابلاغ کردند، آن حضرت بی درنگ از جایش بلند شد، سراغ آن شخص آمد. مرد در حال جان دادن بود، پیامبر خدا به عزرائیل گفت: کمی صبر کن در این حال محتضر به هوش آمد و چشمهایش را باز کرد! رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از او پرسید: ای مرد چه می بینی؟ او گفت: سیاهی زیاد و سفیدی زیادی را می بینم ولی سیاه زیادتر از سفید است! سیاهها به من نزدیکترند! آن سرور بر وی دعایی خواند و فرمود بگو: اللهم اغفر لی الکثیر من معاصیک و اقبل منی الیسیر من طاعتک آن شخص این بگفت باز بی هوش شد! حضرت به عزرائیل گفت: صبر کن تا با وی سخن گویم، او دوباره بیدار شد، حضرت از وی سؤال کرد چه می بینی؟ او گفت: یا رسول الله! این بار نیز سیاهی و سفیدی زیادی را می بینم، ولی سفیدیها زیادتر و بمن نزدیکترند! آن حضرت چون این سخن را شنید فرمود: غفر الله لصاحبکم. یعنی خداوند این شخص را مورد آمرزش قرار داد.» امام صادق بعد از نقل این جریانی می فرمایند: همین دعاها را به مردگانتان تلقین نمائید.این نوع تلقین ها در حال مرگ و پیش از جان دادن صورت می گیرد. تلقین دیگری در حال تدفین میت صورت می گیرد، که مراجع تقلید و علمای بزرگ این امر را یک دستور اجماعی و عمومی خوانده اند « و منها ان یلقنه بعد وضعه فی لحه بلا خلاف اعرفه فیه بل فی الغنیه الاجماع علیه و الاخبار به متواتره.» امام باقر (علیه السلام) در این باره می فرمایند: چون میت را بر قبر گذاشتید، آیت الکرسی بخوانید، آنگاه دست خویش را بر گونه راست او بگذارید و فرازهای تلقین را تکرار کنید و... شما پرسشگر محترم می توانید در کتابهای فقهی و حدیثی دهها روایت را در این زمینه در ابواب مربوط به اموات، جنائز، الدفن و... ملاحظه کنید