سوال 135:
15 سال دارم نمیتوانم دوستان خود را نگه دارم چگونه دوست پیدا کنم؟
پاسخ:
باسلام.
خدای تعالی به دوستی میان بندگان و انتخاب دوستان خوب و شایسته، بسیار
اهتمام دارد و برای این دوستی قاعده ها و سنت های بسیاری، وضع کرده است.
وقتی روابط انسان ها با یکدیگر بر اساس الفت و محبت باشد بسیاری از
گرفتاری ها زایل می شود و هر چه این دوستی و محبت زیاد باشند باعث اتحاد
و رفع دوگانگی و اختلاف می شود. دوستی و
دوست داشتن، انسان را به سوی هم شکلی و هم سانی با محبوب می کشاند و انگیزه
عمیق این حُب که در ژرفای وجود آدمی جای دارد، سبب می شود که محبّ (کسی دوست می دارد) به صورت محبوب درآید؛ به همین خاطر رسول گرامی
اسلام(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «المَرءُ على دِینِ خَلِیلِهِ فَلیَنظُر أحَدُکُم مَن یُخالِلُ» (1)؛
«آدمى بر آیین دوست خود است؛ پس هر یک از شما مواظب باشد که با چه کسى دوستى مى کند». ویژگی های دوست خوب از نظر اسلام 1. با ایمان
و تقوا باشد: «وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ
وَ الْعَشِیِّ یُریدُونَ وَجْهَه» (2)؛ «با کسانى که صبح و شام، پروردگارشان را مى
خوانند در حالى که همواره خشنودى او را مى طلبند، خود را پایدار و شکیبا دار». 2. وفادار باشد: منظور از وفاداری، ثبات در محبت و ارادت است امام مجتبی (علیه السلام) می فرماید: «خَیْرُ مَفَاتِیحِ الْأُمُورِ
الصِّدْقُ وَ خَیْرُ خَوَاتِیمِهَا الْوَفَاء» (3)؛ «بهترین آغاز برای کارها
راستگویی و بهترین پایان آنها وفاداری است». 3. اهل عفو
و بخشش باشد: این که در مقابل لغزش ها و خطاهایی که احیاناً از جانب دوست
می بیند از خود گذشت نشان دهد. قرآن کریم می فرماید: «وَ الْکاظِمینَ
الْغَیْظَ وَ الْعافینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنین» (4)؛ «خشم
خود را فرو مى برند، و از [خطاهاىِ ] مردم در مى گذرند و خدا نیکوکاران را دوست
دارد». 4. راستگو
باشد: خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «یا أیهَا الَّذِینَ آمَنُوا
اتَّقُوا اللَّهَ وَکُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ» (5)؛ «ای کسانی که ایمان آوردهاید! از
(مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و با صادقان باشید». 5. خیر خواه
باشد: «یا أیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِنْ دُونِکُمْ
لَایأْلُونَکُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَاعَنِتُّمْ» (6)؛ «ای کسانی که ایمان آوردهاید!
محرم اسراری از غیر خود، انتخاب نکنید؛ آنها از هر گونه شر و فسادی درباره شما کوتاهی نمیکنند.
آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشید». بنابراین،
دوست واقعی آن است که دوستی اش مایه زینت آدمی باشد و هرگاه به او خدمتی کنی
نگهداریت کند و در معرض خواری و ذلت قرارت ندهد، در سختی و رفاه یاریت رساند، سخنت
را تصدیق کند و گفتارت را دروغ نشمارد، هرگاه به او نیکی کردی پاسخش را به نیکی
دهد، اگر عیبی از تو آشکار شد آن را بپوشاند، اگر نیکی و خوبی دید بازگویش کند.
دوست واقعی لغزش های دوست را بوق و کرنا نمی دهد؛ بلکه خداگونه عیب پوشی
می کند. (7) اگر شما نیز بکوشید ویژگی های دوست خوب را
از قبیلِ خیرخواهی، اهل گذشت و ایثار، وفاداری، خدمت رسانی، حمایت و... در
خود هویدا و آشکار سازید، طبیعتاً دوستان زیادی خواهید داشت و افراد دوست می دارند
با شما همنشین و دوست گردند و اگر هم دوستانی پیدا کنید، آنها شما را به سادگی رها
نخواهد ساخت. آزمودن دوستان و انتخاب بهترین دوست برای
انتخاب دوست خوب و شایسشته آزمودن وی ضروری است. برای آزمودن دوستان به منظور
انتخاب دوستان خوب و سالم در روایات به کیفیت آزمودن آنها اشاره شده است: امام صادق(علیه السلام) در روایات متعددی می فرماید: «مَن غَضِبَ علَیکَ مِن إخوانِکَ ثلاثَ مَرَّاتٍ فلَم یَقُلْ فیکَ
شَرّا فاتَّخِذْهُ لنفسِکَ صَدِیقا» (8)؛ «هر یک از دوستانت که سه بار از تو خشمگین
شد و درباره سخن تو بدى نگفت، او را به دوستى خود برگزین«. «لا
تَعتَدَّ بِمَوَدَّةِ أحَدٍ حتّى تُغضِبَهُ ثلاثَ مَرَّاتٍ» (9)؛ «به دوستىِ هیچ
کس بهایى نده، مگر آن گاه که سه بار او را به خشم آورى». «لا
تُسَمِّ الرَّجُلَ صَدِیقا سِمَةَ مَعرِفَةٍ حتّى تَختَبِرَهُ بثلاثٍ: تُغضِبُهُ فَتَنظُرُ غَضَبَهُ یُخرِجُهُ مِن الحَقِّ إلى الباطِلِ و
عندَ الدِّینارِ و الدِّرهَمِ و حتّى تُسافِرَ مَعهُ» (10)؛ «هیچ کس را به دوستى مشناس،
مگر آن که در سه چیز او را بیازمایى: او را به خشم آورى و ببینى که آیا این خشم او
را از حق به باطل مى کشاند و در درهم و دینار (نیازهاى اقتصادى) در سفر کردن با او». «إذا أرَدتَ أن تَعلَمَ صِحَّةَ ما عندَ أخیکَ فَأغضِبْهُ ، فإن ثَبَتَ
لکَ على المَوَدَّةِ فهُو أخوکَ و إلاّ فلا» (11)؛ «اگر مى خواهى بدانى دوستت در
دوستى با تو صداقت دارد، او را عصبانى کن؛ اگر در هنگام عصبانیت نیز بر دوستىِ خود
پایدار ماند، او برادر توست و گر نه نیست». با این
اوصاف، اگر دوستان خود را به طریقی عصبانی کنید و کیفیت برخورد و رفتار آنها را در
هنگام خشم و عصبانیت بسنجید، می توان به میزان شایستگی آنها برای دوستی پی برد. همواره موفق و کامروا باشید. پی نوشت ها: 1. طوسى، محمد بن حسن، أمالی، قم : دار الثقافة، 1414ق ، ص518. 2. کهف(18)، آیه 28. 3. مجلسى،
محمد باقر بن محمد تقى، بحارالأنوار، بیروت : دار إحیاء التراث العربی، 1403ق، ج75، ص161. 4. آل عمران(3)،
آیه 134. 5. توبه(93)، آیه 119. 6. آل عمران(3)،
آیه 118. 7. مدرسی، سید هادی، دوستی و دوستان، ترجمه:
شیخی و آژیر، آستان قدس رضوی، چاپ سوم، 1376، ص 57. 8. مجلسى،
محمد باقر بن محمد تقى، بحارالأنوار، بیروت : دار إحیاء التراث العربی، 1403ق، ج71، ص173. 9. همان،
ج75، ص239. 10. أمالی،
ص646. 11. بحارالأنوار،
ج75، ص239
منبع:اداره پرسمان رهبری در دانشگاه ها